تمام آسيبهاي سر، جدي هستند و نياز به ارزيابي مناسب دارند چون ممكن است به اختلال هوشياري منجر شوند. آسيبهاي سر ميتوانند با آسيب به بافت مغز يا رگهاي خوني داخل جمجمه و يا شكستگي جمجمه همراه باشند. آسيب سر ميتواند سبب تكان مغزي شود كه عبارت است از يك دوره كوتاه بيهوشي و سپس به دنبال آن، بهبود كامل. بعضي از آسيبهاي سر منجر به فشردگي مغز ميشوند كه تهديدكننده حيات است. بنابراين، توانايي شناخت نشانههاي احتمالي فشردگي مغز و به ويژه، سطح پاسخدهي بدترشونده، بسيار حايز اهميت است. يك جراحت سر بايد توجه شما را نسبت به يك صدمه زمينهاي عمقيتر (مثل شكستگي جمجمه) كه ميتواند جدي باشد، جلب كند. همچنين امكان دارد خونريزي در داخل جمجمه رخ دهد و منجر به فشردگي مغز شود. نشت مايع زلال يا خونابه از گوش يا بيني، نشانهاي از يك آسيب جدي است. در مورد تمام مصدوماني كه دچار آسيب به سر شدهاند، بايد فرض كرد كه آسيب گردني (نخاعي) هم وجود دارد و به درمان آن پرداخت .
هشدار!
سر مصدوم را به دليل خطر آسب گردني (نخاعي)، بسيار با دقت حركت دهيد. راه تنفسي را به روش «بالا راندن فك» باز كنيد و تنفس را كنترل كنيد. اگر وضعيتي كه مصدوم را در آن حالت يافتيد، مانع از باز كردن راه تنفسي ميشود و يا شما نميتوانيد راه تنفسي را به روش «بالا راندن فك» باز كنيد، مصدوم را در وضعيت بهبود قرار دهيد. اگر به نيروهاي كمكي دسترسي داريد، از روش «چرخاندن مثل الوار» استفاده كنيد.
تكان مغزي
مغزي ميتواند آزادانه حركت مختصري در داخل جمجمه داشته باشد و بنابراين در اثر ضربه به سر، مغز ممكن است «تكان بخورد». اين حالت را تكان مغزي مينامند. حوادث رانندگي، آسيبهاي ورزشي، سقوط و ضرباتي كه در زد و خورد به فرد اصابت ميكنند، از شايعترين علل تكان مغزي هستند. تكان مغز سبب بروز اختلال منتشر اما موقت در فعاليت طبيعي مغز ميشود. با اين حال، تكان مغزي معمولاً با هيچ صدمه پايدار مغزي همراهي ندارد. مصدوم ممكن است دچار اختلال هوشياري شود اما اين حالت فقط مدت كوتاهي (معمولاً فقط چند دقيقه) طول ميكشد و به دنبال آن، بهبود كامل وجود دارد. بر اساس تعريف، تشخيص تكان مغزي تنها زماني مسجل ميشود كه مصدوم بهطور كامل بهبود يافته باشد. اگر علايمي مثل سردرد يا تاري ديد در مصدومي كه دچار تكان مغزي شده است، بعداً ظاهر شوند، بايد وي را تحت كنترل قرار داد و به او توصيه كرد كه به پزشك مراجعه كند.
تشخيص
دوره كوتاهي از اختلال هوشياري به دنبال وارد آمدن يك ضربه به سر. ممكن است موارد زير نيز وجود داشته باشند:
گيجي يا تهوع در زمان به هوش آمدن.
از دست دادن حافظ نسبت به تمام حوادثي كه در زمان حادثه يا بلافاصله پيش از آسيب رخ دادهاند.
سردرد خفيف و منتشر.
نحوه ايجاد تكان مغزي
تكان مغزي معمولاً در اثر وارد آمدن يك ضربه به سر روي ميدهد. اين ضربه سبب «تكان خوردن» مغز در داخل جمجمه ميشود كه به اختلال موقت كاركرد مغز منجر ميشود.
اهداف
اطمينان حاصل كردن از به هوش آمدن كامل و بيخطر مصدوم
واگذاري مسؤوليت مراقبت از مصدوم به يك فرد مسؤول
در صورت لزوم، درخواست كمك پزشكي
هشدار!
اگر مصدوم بهطور كامل به هوش نيامد و يا پس از بهبود اوليه، سطح پاسخدهي وي رو به وخامت بود: با مركز اورژانس تماس بگيريد و آمبولانس درخواست كنيد.
احتياط!
تمام مصدوماني كه دچار آسيب سر شدهاند، بايد از جهت آسيب گردني هم تحت مداوا قرار بگيرند .
۱) از اقدامات درماني مربوط به اختلال هوشياري پيروي كنيد.
۲) علايم حياتي (سطح پاسخدهي، نبض و تنفس) را كنترل و ثبت كنيد. حتي اگر بهنظر ميرسد كه مصدوم بطور كامل بههوش آمده است، وي را از نظر بدتر شدن سطح پاسخدهي، تحت نظر بگيريد.
۳) پس از به هوش آمدن مصدوم، مسؤوليت مراقبت از او را به يك فرد مسؤول بسپاريد. اگر مصدوم در ميادين ورزشي دچار آسيب شده است، هرگز به او اجازه ندهيد كه قبل از مراجعه به پزشك، بازي را از سر بگيرد.
۴) اگر مدتي پس از وارد شدن ضربه به سر، مصدوم دچار سردرد، تهوع، استفراغ يا خوابآلودگي بيش از حد شده است، به او توصيه كنيد كه به بيمارستان مراجعه كند.
فشردگي مغز
تحت فشار قرار گرفتن مغز (كه فشردگي مغز ناميده ميشود) يك وضعيت بسيار جدي است و تقريباً هميشه نياز به عمل جراحي دارد. اين حالت زماني روي ميدهد كه فشار روي مغز افزايش يافته باشد. اين فشار ميتواند ناشي از يكي از چندين علت مختلف (مثل جمع شدن خون در داخل جمجمه يا تورم بافتهاي مغزي آسيبديده) باشد. فشردگي مغز معمولاً در اثر آسيب سر ايجاد ميشود. با اين حال، علل ديگري مثل سكته مغز، عفونت يا تومور مغزي، ميتوانند اين حالت را ايجاد كنند. اين وضعيت ميتواند بلافاصله پس از وارد آمدن ضربه يا چند ساعت و يا حتي چند روز پس از آن، روي دهد. به همين دليل، هميشه بايد سعي كنيد كه وجود سابقه اخير آسيب به سر را در مصدوم كشف كنيد.
تشخيص
بدتر شدن سطح هوشياري (ممكن است تا بيهوشي پيشرفت كند). ممكن است موارد زير نيز وجود داشته باشند:
سابقه اخير آسيب به سر
سردرد شديد
تنفس صدادار كه در حال كند شدن است.
نبض كند اما پُر و قوي
نامساوي بودن اندازه دو مردمك
ضعف و يا فلج از يك طرف صورت و يا بدن به پايين
درجه حرارت بالا؛ چهره برافروخته
خوابآلودگي
تغيير قابل توجه در شخصيت يا رفتار (مثلاً تحريكپذيري)
فشردگي مغز در اثر خونريزي
به دنبال آسيب به سر يا اختلالي مثل سكته مغزي، ممكن است در داخل جمجمه خونريزي روي دهد. اين خون نشت كرده ميتواند روي بافتهاي مغز فشار بياورد.
اهداف
فراهم كردن شرايط انتقال فوري مصدوم به بيمارستان
هشدار!
اگر مصدوم بيهوش است، با استفاده از روش «بالا راندن فك» راه تنفسي را باز و تنفس را كنترل كنيد؛ آماده باشيد تا در صورت لزوم، احياي تنفسي و ماساژ قفسه سينه را آغاز كنيد . با مركز اورژانس تماس بگيريد و آمبولانس درخواست كنيد. اگر مصدوم نفس ميكشد، سعي كنيد راه تنفسي را در همان وضعيت ابتدايي مصدوم باز نگه داريد.
۱) با مركز اورژانس تماس بگيريد و آمبولانس درخواست كنيد. اگر مصدوم هوشيار است، وي را در وضعيت بيحركتي كه احساس راحتي ميكند نگه داريد و به او اطمينانخاطر بدهيد.
۲) علايم حياتي مصدوم (سطح پاسخدهي، نبض و تنفس) را بهطور مرتب و تا رسيدن نيروهاي امداد پزشكي، كنترل و ثبت كنيد.
احتياط!
مصدوم را از خوردن، نوشيدن و سيگار كشيدن منع كنيد چون امكان دارد در بيمارستان، بيهوشي عمومي موردنياز باشد.
شكستگي جمجمه
اگر مصدومي دچار جراحت سر شده است، دقت كنيد كه ممكن است شكستگي جمجمه وجود داشته باشد. مصدوم مبتلا به شكستگي جمجمه ممكن است اختلال هوشياري داشته باشد. شكستگي جمجمه يك آسيب جدي است چون خطر صدمه به بافت مغز، چه مستقيماً به خاطر قطعات استخواني شكسته شده از جمجمه و چه در اثر خونريزي داخل جمجمه، وجود دارد. نشت مايع زلال (مايع مغزي ـ نخاعي) يا خونابه از گوش يا بيني، نشانه يك آسيب جدي است. در هر مصدومي كه دچار آسيب به سر و در نتيجه آن، اختلال هوشياري شده است، به شكستگي جمجمه مشكوك شويد. به خاطر داشته باشيد كه مصدومي كه دچار شكستگي احتمالي جمجمه است، ميتواند آسيب گردني (نخاعي) هم داشته باشد و لذا بر اساس اقدامات درماني مربوط به آسيب گردني، تحت مداوا قرار بگيرد .
تشخيص
جراحت يا كبودي روي سر
ناحيه نرم يا فرو رفته در پوست سر
كبودي تا تورم در پشت يك گوش
كبودي در اطراف يك يا هر دو چشم
از دست رفتن مايع زلال يا خونابه از بيني يا يكي از گوشها
وجود خون در سفيدي چشم
انحراف شكل سر يا صورت يا از دست رفتن تقارن آنها
بدتر شدن سطح هوشياري (ممكن است تا بيهوشي پيشرفت كند).
اهداف
باز نگه داشتن راه تنفسي
فراهم كردن شرايط انتقال فوري مصدوم به بيمارستان
۱) اگر مصدوم هوشيار است، به او كمك كنيد تا دراز بكشد. در صورتي كه آسيب گردني وجود دارد، از چرخاندن سر خودداري كنيد.
۲) با وارد كردن فشار روي محل جراحت، خونريزي پوست سر را مهار كنيد. به دنبال آسيبهاي ديگر بگرديد و آنها را درمان كنيد. با مركز اورژانس تماس بگيريد و آمبولانس درخواست كنيد.
۳) اگر از يك گوش ترشح خارج ميشود، با يك پانسمان استريل يا لايه پوششي تميز، روي گوش را بپوشانيد و با ملايمت به كمك باند محكم كنيد (مبحث « خونريزي از گوش » را ببينيد). (خروجي) گوش را مسدود نكنيد.
۴) تا رسيدن نيروهاي امداد پزشكي، علايم حياتي (سطح پاسخدهي، نبض و تنفس) را كنترل و ثبت كنيد.
هشدار!
اگر مصدوم بيهوش است، با استفاده از روش «بالا راندن فك» راه تنفسي را باز كنيد و تنفس را كنترل كنيد؛ آماده باشيد تا در صورت لزوم، احياي تنفسي و ماساژ قفسه سينه را آغاز كنيد (مبحث « اقدامات نجاتدهنده حيات » را در ببينيد). با مركز اورژانس تماس بگيريد و آمبولانس درخواست كنيد. اگر وضعيتي كه مصدوم را در آن حالت يافتيد، مانع از باز كردن راه تنفسي ميشود و يا شما نميتوانيد راه تنفسي را به روش «بالا راندن فك» باز كنيد، مصدوم را در وضعيت بهبود ، قرار دهيد. اگر به نيروهاي كمكي دسترسي داريد، از روش «چرخاندن مثل الوار» استفاده كنيد.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
