●  هیدرونفروز چیست؟

هیدرونفروز یا “ورم کلیه” به حالتی گفته می شود که سیستم های جمع کنند مسئول جمع آوری ادرار (لگنچه و کالیس ها) حجیم تر از حد معمول بوده و سبب می شوند که کلیه ها بزرگتر از حد طبیعی نسبت به سن باشند.

●  اهمیت هیدرونفروز جنینی چیست؟

از آنجایی که بسیاری از بیماری ها نظیر برگشت ادرار از مثانه به حالب (رفلاکس)، ضایعات انسدادی در مسیر مجرای ادرار، کیست های کلیه، مثانه عصبی (نورژنیک) و … ایجاد هیدرونفروز زمان جنینی می کنند لذا بررسی دقیق علت هیدرونفروز جنینی بعد از تولد نوزاد جهت پیشگیری از آسیب جدی به کلیه ها و حفظ عمکرد طبیعی آنها بسیار ضروری است.

●  هیدرونفروز زمان جنینی را چگونه می توان تشخیص داد؟

معمولا هنگام سونوگرافی از مادر باردار در سه ماهه آخر بارداری تشخیص داده شده و پزشک سونوگرافیست متبحر در صورت وجود هیدرونفروز در کلیه های جنین آن را گزارش می کند.

●  شیوع هیدرونفروز در زمان جنینی چه میزان است؟

به طور کلی میزان شیوع ناهنجاری های جدی در جنین انسان حدود ۱% موارد است. ۵۰% این ناهنجاری ها مربوط به سیستم عصبی، ۲۰% مربوط به سیستم ادراری- تناسلی، ۱۵% مربوط به سیستم گوارشی و ۸% آن مربوط به سیستم قلبی- ریوی است. پس ناهنجاری های سیستم ادراری- تناسلی دومین گروه از بین ناهنجاری های شایع جنینی می باشند که هیدرونفروز یک طرفه جنین شایعترین ناهنجاری در این گروه می باشد.

●  چه بیماری هایی می توانند ایجاد هیدورنفروز جنینی کنند؟

هر گونه انسداد در مسیر مجرای ادرار، میزنای (حالب) و لگنچه کلیه سبب ایجاد هیدرونفروز جنینی می شوند. همچنین برگشت ادرار از مثانه به حالب (رفلاکس)، وجود کیست های کلیه و کلیه های دوگانه (دوبلکس) نیز به می توانند سبب هیدرونفروز زمان جنینی باشند.

●  علائم همراه هیدورنفروز زمان جنینی در مادر باردار چیست؟

همان طور که می دانید ۹۰% حجم مایع داخل رحمی (مایع آمنیوتیک) حاصل از ادرار جنین است. جنین در هفته ۱۱ حاملگی قادر به تولید ادرار می باشد. لذا کاهش در حجم مایع آمنیوتیک که توسط سونوگرافی تشخیص داده می شود بسیار با اهمیت بوده و حاکی از اختلال در عملکرد هر دو کلیه جنین و یا انسداد در مسیر خروجی مثانه می باشد.

●  اهمیت دفع ادرار به موقع در نوزاد متولد شده چیست؟

اکثر نوزادان در طی ۲۴ ساعت اول بعد از تولد ادرار می کنند. عدم دفع ادرار بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت احتمال مشکل در سیستم ادراری را مطرح خواهد کرد و نیازمند پیگیری جدی است.

●  پیگیری بعد از تولد نوزادان با سابقه هیدرونفروز جنینی چیست؟

در اکثر موارد معاینه نوزاد طبیعی است اما ممکن است توده ای در ناحیه پهلو و یا بالای مثانه لمس شود که احتمال ضایعات انسدادی را مطرح می کند. در تمام نوزادان با سابقه هیدرونفروز زمان جنینی سونوگرافی باید در روز ۷-۳ بعد از تولد توسط سونوگرافیست با تجربه انجام شود. حتی اگر نتیجه سونوگرافی بعد از تولد طبیعی باشد، جهت بررسی برگشت از مثانه به حالب، ضایعات انسدادی در مسیر مجرای خروجی ادرار، مثانه عصبی  و … رادیوگرافی مخصوص (VCUG) ضروری است. اگر نتیجه VCUG طبیعی باشد، احتمال ضایعات انسدادی در قسمت های بالاتر سیستم ادراری وجود دارد که جهت تشخیص این موارد اسکن ایزوتوپ از کلیه ها ( MAG3 یا DTPA) باید انجام شود.

●  آیا نوزاد متولد شده با سابقه هیدرونفروز طبیعی نیاز به مصرف دارو دارد؟

تمام نوزادانی که سابقه هیدرونفروز جنینی یا هیدرونفروز نوزادی را دارند تا هنگام بررسی تشخیصی کامل و تعیین تکلیف قطعی باید از آنتی بیوتیک جهت پیشگیری از عفونت های ادراری استفاده کنند. آنتی بیوتیک آموکسی سیلین در دو ماه اول عمر مناسب است.

●  آیا انجام ختنه در نوزادان پسر با سابقه هیدورنفروز جنینی و یا نوزادی ضروری است؟

در تمام پسران مبتلا به ناهنجاری های سیستم ادراری  نظیر هیدرونفروز، انجام هر چه زودتر ختنه ضروری است چرا که ریسک عفونت های ادراری را شدیدا کاهش می دهد.

●  آیا نوزادان با سابقه هیدرونفروز جنینی یا نوزادی نیاز به عمل جراحی دارند؟

انجام عمل جراحی بستگی به نوع و شدت ضایعه در رادیوگرافی های انجام شده نوزاد دارد که توسط پزشک متخصص کلیه (نفرولوژیست) و یا پزشک متخصص مجاری ادرار (اورولوژیست) تشیخص داده می شود. در صورت وجود ناهنجاری های غیر انسدادی و موارد خفیف باید نوزاد تحت پیگری های مکرر قرار گیرد.

●  نوزاد با سابقه هیدرونفروز جنینی تا چه زمانی نیاز به  پیگری دارد؟

هنگامی که نوزاد نیاز به عمل جراحی  نداشته باشد باید با انجام سونوگرافی های مکرر و اسکن کلیه تحت پیگیری قرار گیرد. بررسی میزان عملکرد کلیه (اندازه گیری کراتنین خون)، کنترل فشار خون، وضعیت رشد جسمی کودک و آزمایش های مکرر ادراری از نظر بررسی عفونت ادراری از فاکتورهای مهم در پی گیری کودکان است.